Kandaki oksijen miktarı yani daha geniş anlamıyla ele alınacak olursa kılcal oksijen satürasyonu anlamına gelen SPO2 nedir sorusunun daha detaylı cevabı ise kanda bulunan oksijenli ve oksijensiz hemoglobin toplamına karşın oksijenli hemoglobinin sahip olduğu yüzdedir. SPO2 nedir diye düşünenler için SPO2, oksijenin ateryel doygunluğunun veya SaO2 değerinin kandaki oksijen içeren hemoglobin miktarını belirtmeye yarayan bir çeşit tahmin değeri olarak ifade edilebilmektedir. Tüm bunlar SPO2 ne demek sorusunun cevabı olmaktadır. Hemoglobin ise kanda oksijen taşımaya yarayan bir proteindir. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunmakta ve bu kan hücrelerine kırmızı rengini vermeye yaramaktadır.
Oksijen Satürasyonu (Spo2)
Kan hücrelerinden Hemoglobinin Oksijene doyum miktarı kısaca Oksijen satürasyonu olarak ifade edilir. Normal bir insanda Oksijen satürasyon miktarı %90 ve üzeridir. Bu göre oksijen satürasyonu nedir ve nasıl ölçülür?
Oksijen Satürasyonu Nasıl Ölçülür?
Kanda bulunan Oksijenin doygunluk miktarını ölçmek için hastaya ilaç verilmez. Bunun için geliştirilen ölçüm aparatları vücutta parmak veya doktorun uygun bulduğu başka bir alana yerleştirilir. Bu sadece mandal gibi takılan bir alettir. Her hangi bir delik açma veya vücuda giriş söz konusu değildir. Sonuç aparatın bağlı olduğu cihazdan sayısal olarak elde edilir.
Desatürasyon nedir? Sebepleri Nelerdir?
Oksijen doygunluk miktarı %90’nın altına indiğinde bir sağlık sorunu var demektir. Satürasyon miktarı %90’dan aşağı doğru azaldıkça hastada sağlık sorunları ortaya çıkar ve belli aşamadan sonra hastanın hayatı tehlikeye girer. Kanın Oksijen doygunluğu seviyesinin azalmasına “desatürasyon” denir. Bu seviyenin çok fazla düşmesiyle solunum yetmezliği “hipoksemi” başlar.
Desatürasyon her zaman bir hastalıktan kaynaklanmayabilir. Solunan hava uygun olmadığında da görülen bir durumdur. Örneğin yüksek dağ seviyelerinde oluşur. Kansızlık “anemi” varsa kanın oksijen taşıma kapasitesi azalır. Solunum yollarında ki tıkanmalar da oksijen miktarını etkiler. Ayrıca solunum yolları hastalıkları ile akciğer rahatsızlıkları desatürasyona neden olur. Uyku apnesi sorunu olanlar da bu durum bazen hayati tehlike yaratabilir. Akciğerde bulunan hava keseciklerinin sorunlu çalışması kanda ki oksijen miktarının düşürür. Ayrıca bazı ilaçlar ve yasa dışı kullanılanlar önemli ölçüde desatürasyona neden olabilir.
Satürasyonun anormal bir şekilde yüksek olması normal hava solumasıyla gerçekleşmez. Tıbbi olarak yüksek Oksijen çok uzun süre solunursa görme kaybı gibi birçok sağlık sorunu baş gösterebilir. Bu bakımdan oksijen solunumu doktor kontrolü ve tavsiyesiyle yapılmalıdır.
Satürasyon Spo2 Miktarının Düşme Belirtileri
1. Derinin mavimtırak bir renk alması. Siyanoz olarak adlandırılan bu durum en çok tırnak yatakları, dil ve dudaklarda belirgin bir renk değişimi şeklinde kendini gösterir. 2. Solum yetmezliği başlar. 3. Satürasyon miktarı düşen hasta kendini yorgun ve halsiz hisseder. 4. Zihin faaliyetleri yavaşlar. 5. Satürasyon miktarı azalmaya başladığında baş ağrısı oluşur ve seviyenin azalmasıyla doğru orantılı olarak artar.
SPO 2’nin Normal Değerinin Kaç Aralığında Olması Gerekmektedir?
Oksijen satürasyonunu, yani kandaki oksijen doygunluğuna ulaşmış hemoglobin miktarını ifade eden SPO2 normal değeri, yüzde şeklinde ifade edilmektedir. Bu değer, normal ve sağlıklı bir insanda %95 ile 0 arasında değişiklik göstermektedir. SPO2 normal değeri, altında olduğu takdirde, zayıf kan oksijenizasyonuna işaret ediyor olma olasılığı bulunmaktadır. Eğer, SPO2 normal değeri altındaysa yani oksijen satürasyonu, %90’ın altında ise bu, sağlıksız bir durum olduğuna işaret edebilmektedir. Bu durumda mutlaka bir doktora başvurulması ve tedavi olunması gerekmektedir.
SPO 2’nin Düşük Olmasının Nedenleri Nelerdir?
Spo 2 değerinin düşük olması, düşük oksijen satürasyonu görülmesine neden olmaktadır. Düşük satürasyon değeri, önemli sorunlara neden olmaktadır. SPO 2 değerinin düşük olmasına neden olan birtakım durumlar bulunmaktadır. Bu durumlar:
Çeşitli sebeplerden ötürü, kişinin hava kanallarının tıkanması
Uyku apnesinin bulunması,
Kişinin KOAH hastalığına sahip olması,
İnce hava yani yüksek rakım durumunda oksijen satürasyonunun düşüklük göstermesi,
Kişinin, anemi taşıyıcısı veya hastası olması durumu,
Amfizem rahatsızlığına sahip olunması,
Akut solunum sıkıntısı sendromunun bulunması,
Anestezik ilaçlar (Ağrı Kesiciler) veya bazı uyuşturucu ilaçların kullanılması durumu,
Tüm bu nedenler, akciğere ulaşan oksijen miktarının düşmesine sebep olmakta ve oksijen satürasyonunun ve buna bağlı olarak SPO 2 değerinin düşmesine neden olmaktadır.
SPO 2 Değerinin Düşük Olmasının Belirtileri Nelerdir?
Kişide SPO 2 değerinin düşmesi durumunda bazı belirtiler ortaya çıkmakta ve SPO 2 değerinin düştüğü anlaşılabilmektedir. SPO 2 değeri düşmesinin belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
Kişinin ani ataklarla nefes darlığı geçirmesi,
Vücudun derisinin mavi bir renge dönüşmesine sebep olan siyanoz rahatsızlığının görülmesi,
Kişinin, çok fazla yorgun veya halsiz olması hali,
Kişinin, zihninde bulanıklıklar yaşanması ve el becerileri gibi becerilerde azalmanın gözlenmesi,
Sıklıkla ve şiddetli bir şekilde yaşanan baş ağrıları
Yukarıda sayılan bu belirtiler, SPO 2 değerinin düşük olduğunun göstergesi olabilmektedir. Bu belirtilerin hepsi veya birkaçının görülmesi durumunda oksijen satürasyonu yani SPO 2 değerinin ölçülmesi ve eğer düşük ise uzman bir hekime başvurulması, hasta kişi açısından çok yararlı olacaktır.
SPO 2 Değerinin Ölçümü Nasıl Yapılmaktadır?
Kandaki SPO2 miktarı genellikle SPO 2 cihazı yani Pulse Oksimetre kullanılarak ölçülmektedir. Bu cihaz, kandaki hemoglobin hücrelerinin, oksijen moleküllerini hangi miktarda tuttuğuna bakılarak ölçüm yapmaktadır. Pulse Oksimetre Cihazı, bu yöntemle nabzı hesaplamaktadır. Bu cihaz kullanılarak, kişinin SPO 2 değeri ölçülebilir ve SPO2 kaç olmalı diye bakılarak kişinin sahip olduğu değerin normal olup olmadığı anlaşılabilmektedir. Pulse Oksimetre Cihazı, bu ölçümü hastanın parmağına takılması yoluyla yapmaktadır. Parmağa bir prob takılır ve takılan bu probun kıskaçlarından bir tanesinin içerisinde kızılötesi ışın ya da kırmızı bir ışık kaynağı bulunmaktadır. Diğerinin içerisindeyse, bir tane sensör ya da fototransistör bulunur.
Bunlar sayesinde dokudan geçen kırmızı ışık veya kızılötesi ışın, bu sensöre ulaşır ve bu sırada da kırmızı ışığın ya da kızılötesi ışının geçtiği ışık miktarı sensör tarafından ölçülerek bu şekilde kontrol panelinde bulunan SPO 2 göstergesine yansıtılır. Bu Pulse Oksimetre Cihazları genel olarak ameliyathanelerde anestezi cerrahları tarafından kullanılarak ameliyat boyunca hayati fonksiyon sinyallerinin görüntülenebilmesi için kullanılmaktadır. SPO2 kaç olmalı sorusundan yola çıkarak normal değer bilinmekte ve hastanın, ameliyat sırasında SPO 2 değerinin düşüp düşmediği bu cihaz sayesinde kontrol edilebilmektedir. SPO2 kaç olmalı anlaşıldıktan sonra bu değerin düşmesi durumunda doktorlar bu sayede hastaya acil müdahalede bulunma imkanına sahip olmaktadırlar.
Ameliyatların yanı sıra bu Oksimetre cihazları, yürüme testleri yapılırken oksijen durumunu değerlendirebilmek ve değerini anlayabilmek amacıyla da kullanılabilmektedir. Bunun yanı sıra hasta kişinin ilave oksijen ihtiyacına sahip olup olmadığının anlaşılması için de kullanılmaktadır. SPO 2 değeri, görüldüğü gibi bir hastanın yeterli oksijen alıp almadığının görülebilmesi ve değerlendirebilmesi açısından son derece gerekli ve hatta hayati öneme sahiptir.
SPO 2 Değerinin Düşük Olması Durumunda Neler Yapılması Gerekir?
Kandaki oksijen miktarının yani SPO 2 değerinin düşüklük göstermesi durumunda uygulanabilecek bazı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bu tedavi yöntemlerinin bazıları evde uygulanabilmektedir fakat bazı durumlarda mutlaka doktora başvurulmalıdır. Doktora başvurmayı gerektiren durumlar şöyle sıralanabilir:
Aniden gelen ve hayatı etkileyecek kadar şiddetli nefes darlığının görülmesi durumunda,
Baş ağrısıyla birlikte nefes darlığı ve öksürük gibi durumların olması.
Bu durumlar ve buna benzer hayati risk taşıyan durumlar dışında evde de tedavi uygulanabilir. Bunlar:
News
