Gecenin bir vakti göğsünüzün üzerinde görünmeyen bir ağırlıkla uyanırsınız. Bilinciniz yarı açık yarı kapalı gibidir. Konuşmak, hatta bağırmak istersiniz ama sesiniz çıkmaz, kaslarınız hareket etmez, bir nevi uyku felci yaşarsınız. Evet bilimin uyku felci olarak adlandırdığı ve uykunun, rüya görülen REM döneminde karşılaşılan bu durum halk arasında karabasan olarak bilinir ve rüyada karabasan görmek neredeyse hemen herkesin bir kez de olsa deneyimlediği bir durumdur. Tolumun çoğu kesiminde cinlerle, bedensiz varlıklarla ve buna benzer durumlarla da ilişkilendirilen karabasan için hocalara danışıldığı, muska yazdırıldığı, kurşun döktürüldüğü bile olmaktadır. Ancak bu durum basit bir uyku bozukluğudur.

Uykunun REM kısmında çizgili kaslarda bir nevi felç yaşanır ve bu felç neticesinde el ve kol hareketleri baskı altına alınır. Eğer kişi, kaslardaki felç çözülmeden uyanırsa, yaşadığı yoğun kaygı ve endişe sebebiyle halüsinasyon görebilir ve panik atak geçirebilir.

Karabasan neden basar çok kesin ve net olarak açıklanamasa da, psikiyatrlara göre çalışan insanlar iş stresi sebebiyle daha fazla karabasan yaşıyor. Bunun sebebi ise uyku düzensizliği olarak gösteriliyor. Peki ya karabasan nedir kimlere gelir ?

Karabasan, vardiyalı çalışma ve buna benzer sebepler yüzünden uyku düzeni bozuk kişilerde, depresyon hastalarında, bazı ilaçları kullananlarda daha sık görülüyor.

Uyku esnasında beyinle birlikte tüm vücut kasları da uyur. Uyku halindeki bir insanın kolunu kaldırıp bırakırsanız kolu düşer zira kaslar felç halindedir. Baştan kulağa ürkütücü gelse de, kasların bu geçici felç hali koruyucu bir özellik taşır. Çünkü REM uykusunda görülen rüyalarda yüksekten atlar, sıçrar, düşer, yuvarlanır ve hatta bazen uçarız. Rüyada yapılan bu hareketleri gerçekte de yapmaya kalksak vücudumuzu sakatlamamız yüksek bir ihtimaldir. İşte bu yüzden kaslarda geçici bir felç oluşarak vücut kilitlenir. Bu bir nevi güvenlik ve emniyet kilidi gibidir. REM uykusu esnasında beyin kimi zaman aniden uyanır fakat bu uyanma kaslarda gerçekleşmez. Halen felç durumunda olan kaslar uyanan beyne eşlik edemez ve uyanan kişi vücudunun üzerine biri oturuyormuş, ellerini ve kollarını kullanmasına izin vermiyormuş gibi hisseder. Konuşamaz, bağırmak istese de ve hatta bağırsa da sesi çıkmaz. Bazı kişiler de üzerlerine çöken ağırlığın yanı sıra insan, hayalet, canavar gibi fiziksel şekil gördüklerini de söylerler.

Karabasan gören kişiler korku ve endişe hisseder, nefessiz kalır ve tamamen uyandıklarında terli ve bitkin hissederler. Uyku felci de denilen karabasan bir kaç saniye sürebildiği gibi, birkaç dakika da sürebilir.

Uyku öncesi aç olmak, düzensiz uyku saatleri, aşırı stresli ruh hali ve sırtüstü yatmak da karabasan sebebi olabilmektedir.

Uyunan ortamın ışıksız olmasına da dikkat edilmelidir; zira ışıkla uyumak, uykunun derinliğini etkiler uyku kalitesini bozar ve karabasan oluşumunu tetikler.

Yatmadan hemen önce yenilen ağır yemekler de uyku kalitesini etkiler. Tıka basa dolu mideyle yatmak hem uyku kalitesini bozar hem de reflü riskini artırır.